Alles wat u moet weten over olieverfvernissen
Voorbereiding:
Zorg ervoor dat de verf goed droog is; bij dunne tot normale laagdikte duurt dit ongeveer een jaar, bij dikkere lagen meerdere jaren.
Als er een schilderij moet worden gelakt dat al enkele jaren oud is, kan het oppervlak van het schilderij eerst worden afgeveegd met een doek waarop wat terpentine is aangebracht. Hierdoor wordt het vuil van het doek verwijderd en komt de verfhuid iets open te staan. De lak zal dan beter hechten.
Stappen bij het vernissen:
• Matte en satijnlakken bevatten matteringsmiddelen die in de lak uitzakken en dienen daarom voor gebruik goed geschud te worden; dit om glansverschillen te voorkomen.
• Zorg ervoor dat zowel het schilderij als de lak op kamertemperatuur zijn.
• Het is verstandig om het schilderij plat te leggen (royaal op een stuk karton, plastic of krantenpapier).
• Houd de spuitbus horizontaal (niet naar beneden gericht) en spuit naar voren zodat er een vernisnevel op het schilderij neerdaalt.
Nee, tenzij de verflaag heel dun is, kan dit niet eerder. Een olieverfschilderij kan bij normale laagdikte na ongeveer een jaar worden gelakt, bij zeer dunne lagen enkele maanden eerder en bij dikkere lagen enkele jaren. LET OP: Als een vernis te vroeg wordt aangebracht, bestaat het risico dat het oplosmiddel van de vernis de olie in de nog niet volledig gedroogde verf oplost en naar de oppervlakte brengt. Als dit gebeurt, kan het schilderij maanden of zelfs jaren kleverig blijven en is stofaanhechting moeilijk te voorkomen.
Gebruik van retoucheervernis
Retoucheervernis (ook wel tussenvernis of uittrekvernis genoemd) wordt gebruikt om verzonken (matte) plekken op te halen en voor tijdelijke bescherming (voorlopige eindvernis) van een olieverfschilderij dat nog niet helemaal droog is.
Retoucheren van vernis tijdens het schilderproces
Tijdens het schilderen kunnen er “verzonken” vlekken ontstaan: de verf wordt dof, de intensiteit van de kleur neemt af. Dit is niet te vermijden en wordt veroorzaakt door een combinatie van de gebruikte kleur, de soort en hoeveelheid toegevoegde verdunner en de zuiging van de ondergrond.
De hoeveelheid olie in de verf kan van kleur tot kleur variëren, hoeveel verdunningsmiddel er ook wordt toegevoegd. Als verf relatief weinig olie bevat, waarvan een deel door de ondergrond wordt opgenomen, kan de kleur inzinken.
Het beoordelen van de kleurharmonie van het schilderij is moeilijk, met als gevolg dat het nemen van de juiste beslissingen over hoe verder te gaan met schilderen ook een probleem is. Door de verzonken plekken (als ze eenmaal volledig droog zijn) zeer dun te behandelen met retoucheervernis, wordt de glans en kleur hersteld. Als de verzonken plekken erg zuigend zijn, kan het nodig zijn de handeling te herhalen (na tussentijds drogen) voordat de glans en kleur hersteld zijn.
De vernis droogt in enkele uren en laat een poreuze film achter die daardoor geschikt is voor de hechting van een volgende verflaag.
LET OP: Het is zeer belangrijk om de retoucheervernis zeer spaarzaam aan te brengen, omdat de verf, die nog niet helemaal droog is, kan oplossen in het oplosmiddel van de vernis. Bij voorkeur aanbrengen met een spuitbus.
Retoucheervernis als voorlopige eindvernis
Retoucheervernis kan ook worden aangebracht als voorlopige eindvernis om het schilderij een egale glans te geven en als bescherming tegen vuil.
Omdat de lak in een dunne laag poreus is, kan het droogproces van de verf doorgaan.
LET OP: Voor deze toepassing wordt sterk aanbevolen om het schilderij minimaal enkele maanden te laten drogen. Ook al is de verf al eerder handdroog aan de ondergrond, de onderliggende verf is dat zeker nog niet. Het oplosmiddel van de vernis dringt in de ondervloer en haalt de olie naar buiten die nog niet droog is. Als dit gebeurt, kan het schilderij maandenlang hongerig blijven en zullen verontreinigingen zoals stof zich aan de verf hechten.
Nadat de verf volledig is opgedroogd, kan er een eindvernis over de retoucheervernis worden aangebracht.
Het aanbrengen van een voorlopige eindvernis is niet noodzakelijk maar kan wel wenselijk zijn als het schilderij glansverschillen vertoont en wordt tentoongesteld voordat de eindvernis wordt aangebracht. Bovendien wordt de lak dan beschermd tegen vuil.
LET OP: Als een schilderij is gevernist voordat de verf de tijd heeft gehad om volledig te drogen, zal de verf onder de vernis nog geruime tijd zacht blijven omdat de vernislaag de verf afsluit van zuurstof, waardoor het verder drogen lastig wordt. In dit geval kan bij het verwijderen van de vernis de verf ook (gedeeltelijk) oplossen.
Ga bij het verwijderen van oude vernislagen voorzichtig te werk en let goed op dat er geen problemen optreden tijdens het reinigen.
- Stap 1: Neem een platte kwast van enkele cm breed, doop deze in terpentine (gebruik hiervoor alleen terpentine 090) en bestrijk een oppervlak van ongeveer 15 x 15 cm.
- Stap 2: Wacht tot de lak begint te zwellen, spoel ondertussen de borstel uit en herhaal de handeling over de gezwollen lak. Het zal nu gedeeltelijk oplossen in de terpentine die in het penseel zit.
- Stap 3: Blijf de handeling herhalen met een uitgespoelde borstel totdat alle vernis op deze plek verwijderd is.
- Stap 4: Behandel vervolgens het volgende stuk.
LET OP: Wanneer de vernis verwijderd is, lijkt er een witte waas op het schilderij te ontstaan. Dit zal verdwijnen wanneer er uiteindelijk een nieuwe laklaag wordt aangebracht.
Onze Amsterdam acrylvernissen zijn ook geschikt als eindvernis voor olieverf maar hebben iets andere eigenschappen.
- Ze hebben een andere glans
- Ze zijn meer thermoplastisch
- Ze zijn flexibeler
Verschillen tussen Talens Acrylvernis en Schildervernis
- De Acrylvernis (glans 114 en mat 115, voor zowel olie- als acrylverf) is een eindvernis, maar heeft niet dezelfde eigenschappen als de Schildervernis (glans 002 en mat 003).
De Acrylvernis is een oplossing van acrylhars in terpentijn, de Schildervernis een oplossing van laagmoleculaire hars in terpentijn (in de spuitbus terpentijn).
Beide harsen vergelen niet. - De 002 is glanzender dan de 114, de 115 matter dan de 003 (glanzende en matte lakken van hetzelfde type kunnen met elkaar gemengd worden tot een gewenste glansgraad).
- Het matteringsmiddel in de 003 bestaat uit was opgelost in de terpentijn; de vernis ziet er in de fles glashelder uit, maar vertoont na droging een eiglans.
- Het matteringsmiddel in de 115 bestaat uit silica's (vergelijk verpulverd glas); deze lak moet voor gebruik goed geschud worden, omdat het matteringsmiddel naar de bodem van de fles zakt. In de spuitbus is het matteringsmiddel voor beide vernissen silica.
- Voor een egale (matte) glans dient een lak met matteringsmiddel, aangebracht met een kwast, in één richting te worden uitgesmeerd. De Acrylvernis vormt een flexibelere film dan de Schildervernis. Dit is vooral belangrijk bij gebruik op acrylverf, omdat deze verven ook een flexibele film vormen.
- Voordat een eindvernis wordt aangebracht, moet een zeer dunne laag olieverf minimaal zes maanden drogen, een normale laag één jaar, dikke tot zeer dikke lagen maximaal enkele jaren. Als een droge olieverflaag veel olie bevat, is het raadzaam om het schilderij vóór het vernissen af te vegen met terpentine om een goede hechting te garanderen.
Het matteringsmiddel in Talens Schilderijlak mat is een wassoort die opgelost is in het oplosmiddel en bij lage temperaturen kan 'uitvlokken'. Door de lak te verwarmen ('au bain-marie' of onder een straal heet water) lost het matteringsmiddel gelijkmatig op en kan de lak opnieuw worden gebruikt.
Na ongeveer 2 - 3 maanden kan een voorlopige eindvernis worden aangebracht. Link naar tekst over "Retoucheervernis gebruiken".
Ja, glanzende en matte vernissen van dezelfde soort/type* kunnen in elke verhouding gemengd worden om de gewenste glansgraad te bereiken. Bij het aanbrengen van een vernis met matteringsmiddel moet de laatste handeling het uitstrijken van de vernis in één richting zijn om een gelijkmatige matheid te verkrijgen. *Dezelfde soorten zijn: Acrylvernis mat en glans of voor schildervernis mat en glans.
Damarlak is een natuurlijke boomhars opgelost in terpentijn en is van de traditionele vernissen vrijwel de enige die nog wordt gebruikt. Damarlak geeft een hoge glans. Kan na verloop van tijd tekenen van veroudering vertonen, zoals vergeling en barsten. Droogt binnen een paar uur.
Een veelgemaakte fout bij het aanbrengen van retoucheervernis is dat de vernis te snel en overmatig wordt aangebracht.
Het oplosmiddel van de vernis zal, indien aangebracht op een olieverf die net handdroog is, toch een deel van de olie in de verf oplossen, waardoor de olie bovenop de verf gaat liggen en een plakkerige laag vormt. Als de retoucheervernis als tussenvernis wordt gebruikt en vervolgens opnieuw wordt overschilderd, is er niets aan de hand.
Wanneer de retoucheervernis echter te snel als voorlopige eindvernis wordt aangebracht, zal hetzelfde fenomeen optreden, waardoor de buitenkant van de verffilm bestaat uit een mengsel van olie en hars. Deze laag blijft maandenlang kleverig en geduld is hier de enige oplossing.
Omdat dit niet de bedoeling is, is het raadzaam om met het aanbrengen van de vernis enkele maanden te wachten totdat de verf iets verder is opgedroogd, bij een zeer dunne verflaag minimaal een maand.
Bovendien is het van groot belang om in alle gevallen spaarzaam retoucheervernis aan te brengen. Hoe meer vernis, hoe meer oplosmiddel er wordt aangebracht en hoe sterker het probleem zal zijn. Bovendien bezitten alleen dunne lagen retoucheervernis voldoende porositeit, wat van belang is voor de hechting van volgende verflagen (tussenvernis) en voor de doorlaat van zuurstof voor het verder drogen van de verf (voorlopige eindvernis).
Dit is niet te vermijden en wordt veroorzaakt door een combinatie van de gebruikte kleur, het type en de hoeveelheid toegevoegde verdunner en de opname van de ondergrond. Tijdens het schilderen kunnen er “verzonken” plekken ontstaan: de verf wordt dof, de intensiteit van de kleur neemt af. Glansverschillen kunnen worden aangepast met retoucheervernis. Link naar retoucheerlak.
Ja, glanzende en matte vernissen van dezelfde soort/type* kunnen in elke verhouding gemengd worden om de gewenste glansgraad te bereiken. Bij het aanbrengen van een vernis met matteringsmiddel moet de laatste handeling het uitstrijken van de vernis in één richting zijn om een gelijkmatige matheid te verkrijgen. *Dezelfde soorten zijn: Acrylvernis mat en glans of voor schildervernis mat en glans.